VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ

Üniversitede adalet ve eşitlik algısı, yapılan yorumlara göre oldukça zayıftır. En çarpıcı örneklerden biri, minibüs şoförlerinin tacizini protesto eden kadın öğrencilerin polis müdahalesiyle gözaltına alınmasıdır; bu durum 'taciz edilen de, şikayet eden de, gözaltına alınan da kız öğrenciler' şeklinde ironik bir dille özetlenmiştir. Bunun yanı sıra, özellikle lisansüstü eğitim ve personel alımlarında 'torpil'in yaygın olduğu, liyakatten çok kişisel ilişkilerin rol oynadığı yönünde güçlü iddialar mevcuttur. Tarihsel olarak, bir rektörün evine yapılan polis baskını da kurumun adaletle olan sorunlu ilişkisine bir örnek olarak hafızalardaki yerini korumaktadır.

Akademik kadroya ilişkin yorumlar ciddi bir kutuplaşma göstermektedir. Bir yanda, özellikle Tıp Fakültesi'ndeki bazı cerrahların ulusal çapta tanınan başarılara imza attığı ve şehir dışından hasta çektiği belirtilerek bu hekimlere minnettarlık ifade edilmektedir. Diğer yanda ise üniversite genelinde liyakatsizlik, nepotizm ve bilimsel yetersizlik eleştirileri ağır basmaktadır. Bazı hocaların 'bilime bir gram katkısı olmadığı', nitelikli akademisyenlerin zamanla kurumu terk ettiği ve rektörlük gibi kilit pozisyonlara atanan kişilerin akademik yeterliliğinin sorgulandığı yönünde güçlü iddialar bulunmaktadır. Hatta bir öğretim görevlisinin kişisel bir araç satışındaki dürüst olmayan tavırları üzerinden kurumun genel ahlaki yapısına dair güvensizlik dile getirilmiştir. Bu durum, üniversitenin parlak noktalara sahip olmakla birlikte, genel akademik itibarının ciddi şekilde sorgulandığını ortaya koymaktadır.

Üniversitenin sağladığı burs veya maddi destek olanaklarına dair doğrudan ve olumlu bir yoruma rastlanmamıştır. Konunun geçtiği yorumlar ise oldukça olumsuz bir bağlamdadır. Bir yorumda, polisin öğrencilere 'muhbirlik' teklif ederken burs vaat ettiği iddia edilerek, burs kavramı bir ahlaki çöküşün aracı olarak sunulmuştur. Diğer bir yorum ise, üniversitenin dolar bozdurma karşılığında 'akademik teşekkür belgesi' vermesini tiye alarak, maddi desteğin liyakat dışı ve şova yönelik bir araca dönüştürüldüğünü ima etmektedir.

Derslerin işleniş biçimi ve içeriği hakkında sınırlı sayıda yorum bulunmaktadır. Mevcut yorumlardan biri, derslerin genellikle 'slayt okuma' şeklinde, ezbere dayalı bir metotla işlendiğini ve bu durumun hocaların yetkinliğini sorgulattığını ima etmektedir. En dikkat çekici yorum ise, bir öğrenci kongresinde 'evrim' kelimesinin kullanımının yasaklandığı iddiasıdır. Bu iddia daha sonra yalanlanmış olsa da, üniversitede akademik özgürlükler ve ideolojik baskılar konusunda bir endişe ikliminin varlığına işaret etmesi açısından önemlidir.

Güvenlik, öğrencilerin en ciddi endişe kaynaklarından biri olarak öne çıkmaktadır. Özellikle son yıllardaki yorumlarda, kampüs içinde gruplar halinde dolaşan 'saldırgan sokak köpekleri' nedeniyle öğrencilerin can güvenliğinden endişe ettiği ve tek başlarına yürümekten korktukları belirtilmektedir. 'Rojin olayı' olarak anılan bir vaka, üniversite yönetiminin öğrenci güvenliğini sağlama konusundaki yetersizliğine dair öfke dolu yorumlara neden olmuştur. Geçmişe dönük yorumlarda ise güvenlik görevlilerinin öğrencilerin özel hayatına müdahale ettiği ve sivil polislerin kampüsteki varlığının rahatsızlık yarattığı gibi farklı güvenlik sorunları da dile getirilmiştir.

Kampüs yapısı, üniversite hakkındaki yorumların en çelişkili ve en çok tartışılan konusudur. Neredeyse tüm yorumcular, Van Gölü kıyısındaki konumu, muazzam büyüklüğü ve manzarasıyla kampüsün eşsiz bir potansiyele sahip olduğu konusunda hemfikirdir. Ancak bu potansiyelin heba edildiği yönündeki eleştiriler de bir o kadar yaygındır. Kampüsün su kenarında olmasına rağmen 'çorak', 'ağaç fakiri' ve 'Kalahari Çölü' gibi tezat ifadelerle tanımlanması, yeşillendirme ve peyzaj çalışmalarının yetersizliğini ortaya koymaktadır. Binaların dağınık yerleşimi, bitmeyen inşaatlar ve genel bakımsızlık hali, 'sahipsiz' bir görünüm yarattığı şeklinde yorumlanmaktadır. 2000'li yılların başındaki haline kıyasla geliştiği belirtilse de, son yıllardaki yorumlar hala potansiyelinin çok altında kaldığını göstermektedir.

Kampüsün devasa büyüklüğü, içerideki ulaşımı da bir sorun haline getirmektedir. Öğrenciler, fakültelerin birbirine çok uzak olmasından ve özellikle sıcak havalarda yürümenin yoruculuğundan şikayetçidir. En büyük eleştiri ise yönlendirme ve tabela eksikliğidir. Birçok yorumcu, aradığı bir binayı veya fakülteyi bulmanın çok zor olduğunu, kampüsün 'karışık' ve 'rezil' bir yerleşke düzenine sahip olduğunu belirtmektedir. Bu durum, kampüsün büyüklüğünün bir avantajdan çok dezavantaja dönüştüğünü göstermektedir.

Yorumlar, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nin kurulduğu yıllardan itibaren siyasi ve ideolojik gerilimlerin merkezi olduğunu göstermektedir. 'Sağ-sol çatışması' ve 'Kürt-ülkücü' gruplar arasındaki gerginlikler, kampüs atmosferini derinden etkileyen unsurlar olarak tarif edilmektedir. Bu gerilimlerin, yurtlarda izlenecek diziye müdahale etmekten, kültürel etkinliklere (halay çekmek gibi) tepki gösterilmesine kadar gündelik hayata yansıdığı anlatılmaktadır. Bazı yorumcular bu durumu 'savaş ortamı' olarak nitelendirirken, farklı siyasi görüşlere sahip öğrenciler tarafından üniversite 'faşistlerin ötemediği' veya 'akıllı bir Türk öğrencinin tercih etmemesi gerektiği' gibi zıt ama aynı derecede kutuplaşmış ifadelerle tanımlanmıştır. Sivil polislerin kampüsteki varlığı da rahatsızlık yaratan bir diğer unsur olarak belirtilmiştir.

Sosyal yaşam, öğrencilerin üzerinde uzlaşamadığı bir konudur. Bir grup öğrenci, üniversitede 'sosyal ortamın olmadığını' ve 'yapılabilecek hiçbir faaliyetin bulunmadığını' belirterek ciddi bir eksiklikten bahsetmektedir. Diğer bir grup ise bu görüşe tamamen zıt bir şekilde, 'sosyal ortamı olan bir üniversite' olduğunu, konserler, tiyatrolar ve çeşitli etkinlikler düzenlendiğini ifade etmektedir. Bu keskin ayrım, sosyal olanakların var olmasına rağmen tüm öğrenci kitlesine hitap etmediği veya yeterince görünür olmadığı şeklinde yorumlanabilir.

Teknolojik altyapı konusunda, özellikle kütüphane üzerine odaklanan çelişkili bilgiler mevcuttur. 2006 yılına ait bir yorum, üniversitenin 'dünyanın sayılı kütüphanelerinden birine' sahip olduğunu iddia etmektedir. Ancak 2011 tarihli daha detaylı bir yorum, bu iddiayı 'şehir efsanesi' ve 'külli yalan' olarak nitelendirerek kütüphanenin sıradan ve öğrenciler tarafından kullanılmayan bir yer olduğunu belirtmektedir. Yakın tarihli bir başka yorum ise, yeni yapılmış bir kütüphane binasının 'atıl durumda' ve kapalı olduğunu öne sürerek, altyapı yatırımlarının bile işlevsel hale getirilemediği eleştirisini getirmektedir.

Üniversitenin şehir merkezine yaklaşık 15 kilometre uzaklıkta olması, ulaşımı öğrenciler için kronik bir soruna dönüştürmektedir. Yorumların neredeyse tamamı bu konuda olumsuzdur. Minibüs ve otobüs seferlerinin yetersizliği, araçların 'tıklım tıklım' olması ve özellikle sabah derslerine yetişmenin zorluğu sıkça dile getirilen şikayetlerdir. Ulaşım sorununun, kampüs yaşamının kalitesini doğrudan düşüren ve öğrencileri en çok yoran faktörlerden biri olduğu açıkça görülmektedir.

Verilen metinlerde Erasmus, Mevlana gibi uluslararası değişim programları veya yurt dışı fırsatlarına dair herhangi bir yoruma rastlanmamıştır. Yabancı dil eğitimiyle ilgili tek yorum ise olumsuzdur. Yabancı Diller Yüksekokulu'ndaki kadrolaşmanın üniversitenin kendi içinden ve nepotizm imalarıyla yapıldığına dair alaycı bir yorum, dil eğitiminin kalitesine dair ciddi şüpheler uyandırmaktadır.

Yemek olanakları hakkında çelişkili yorumlar bulunmaktadır. Bir yandan, merkezi yemekhanenin 'fiyatına göre güzel yemekler' sunduğu ve büyük olduğu belirtilirken, diğer yandan bazı kantinlerin 'kan pahası' olduğu ve fahiş fiyatlar uyguladığı yönünde ciddi bir şikayet vardır. Bu durum, kampüs içinde yemek hizmeti sunan yerler arasında bir standart olmadığını ve öğrencilerin uygun fiyatlı ve kaliteli yemeğe erişiminin mekanına göre değiştiğini düşündürmektedir.

Barınma imkanları hakkında detaylı yorum sayısı azdır. Yurtların kampüs içinde yer alması ve birçoğunun 'güzel ve konforlu' olarak nitelendirilmesi olumlu bir nokta olarak kaydedilmiştir. Ancak, 'yurtlar dışında idare eder' gibi dolaylı bir ifade, yurtların kalitesinin genel olarak memnuniyet verici olmayabileceğine dair bir şüphe uyandırmaktadır. Ayrıca bir öğrencinin, yurt ücretlerinin düşürülmesi talebi de ekonomik zorluklara işaret etmektedir.

Üniversitenin imajı, kurucu idealleri ile yaşanan skandallar arasında sıkışmış durumdadır. Bir yanda Atatürk'ün 'Doğu'nun kültür merkezi' olma vizyonu ve kuruluşuna verdiği önemle anılırken, diğer yanda eski rektör Yücel Aşkın'ın tutuklanması gibi olaylarla ulusal gündeme gelmiştir. Türban yasağının uygulanmadığı bir üniversite olarak tanınması veya siyasi kimliği, imajını şekillendiren diğer faktörlerdir. Özellikle bir rektörün, üniversite dergisinin 83 sayfasında 70 fotoğrafıyla yer alması, 'benmerkezci' ve 'çiftlik' gibi ağır eleştirilere yol açarak kurumun akademik ciddiyetine gölge düşüren bir örnek olarak sunulmuştur. Son dönemde ise siyasi figürlerin üniversitenin kuruluş tarihi gibi temel bilgileri yanlış bilmesi, kurumun sahipsizliği algısını pekiştirmiştir.

İdari personele, özellikle de Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı'na (ÖİDB) yönelik yorumlar ezici bir çoğunlukla ve son derece sert bir dille olumsuzdur. Öğrenciler, personeli 'işini yapmayan', 'okuma yazmayı yeni sökmüş', 'cahil' ve 'hazırcevap' gibi ifadelerle tanımlamaktadır. Kayıt döneminde saatlerce sıra beklemek, notların sisteme aylarca girilmemesi, telefonlara cevap verilmemesi gibi sorunlar defalarca dile getirilmiştir. Bu durum, idari birimlerin üniversitenin en sorunlu ve öğrenci memnuniyetini en çok düşüren halkası olduğunu açıkça göstermektedir.

Verilen metinlerde bu konu hakkında herhangi bir yoruma rastlanmamıştır.

Van şehrine adaptasyon, öğrencinin geldiği yere göre değişmektedir. Şehir, 'büyük şehir olma yolunda ilerleyen' ve bölgedeki diğer illere kıyasla 'daha iyi' bir seçenek olarak görülmektedir. Temel ihtiyaçların karşılanabildiği belirtilse de, İstanbul gibi büyük metropollerden gelen öğrenciler için kültürel ve sosyal anlamda yetersiz kalmaktadır. Özellikle ikinci el ve nadir kitapların bulunduğu 'sahaf' kültürünün eksikliği, entelektüel arayış içinde olan öğrenciler için bir hayal kırıklığı olarak not edilmiştir. Zamanla sosyal çevreden kopukluk ve 'memlekete dönme isteği' de büyük şehirlerden gelenlerin yaşadığı bir sorun olarak vurgulanmıştır.