KOÇ ÜNİVERSİTESİ

Adalet ve eşitlik, Koç Üniversitesi'nde hem övülen hem de en sert şekilde eleştirilen konuların başında gelmektedir. Özellikle 2013'teki taşeron işçi direnişi, öğrenci ve akademisyenlerin emekçilerin haklarını savunmak için bir araya gelmesiyle, okulda güçlü bir adalet ve dayanışma ruhunun varlığını göstermiştir. Bu olay, okul tarihinde onurlu bir duruş olarak anılmaktadır. Benzer şekilde, Gezi Parkı eylemleri sırasında yönetimin öğrencilere destek olması ve muhalif seslere alan açması da olumlu karşılanmıştır. Ancak bu olumlu tablonun karşısında, özellikle son yıllarda yönetimin adaletten saptığına dair çok ciddi iddialar bulunmaktadır. Prof. Mert Erkan'ın haksız ve hukuksuz bir şekilde, mobbing uygulanarak işten çıkarılması, bu iddiaların en somut ve en detaylı örneğidir. Yorumlarda, yönetimin keyfi davrandığı, kanunları hiçe saydığı, eleştirel sesleri susturduğu, liyakatsiz atamalar yaptığı ve öğrenciler arasında burslu-burssuz veya siyasi görüş temelinde ayrımcılık yaptığı öne sürülmektedir. Doktora öğrencilerinin kazanılmış haklarının geri alınması, KHK ile atılan akademisyenlere destek veren öğrencilere soruşturma açılması ve ırkçılığa uğrayan bir öğrencinin korunmayıp okuldan uzaklaştırılması gibi olaylar, üniversitenin adalet ve eşitlik anlayışının ciddi şekilde zedelendiğini düşündürmektedir.

Akademik kadro ve eğitim kalitesi, Koç Üniversitesi'nin en güçlü ve en çok övülen yönü olarak öne çıkmaktadır. Yorumlarda sıklıkla hocaların dünyanın en iyi üniversitelerinden (MIT, Harvard, Berkeley vb.) mezun olduğu, alanlarında yetkin, uluslararası tanınırlığa sahip ve öğrencilerle birebir iletişim kurabilen dehalar olduğu vurgulanır. Öğrenciler, hocaların vizyon katmasından, kendilerini geliştirmeleri için sundukları imkanlardan ve derslerin zorlayıcı ama öğretici yapısından büyük bir memnuniyet duymaktadır. Ancak bu parlak tablonun karşısında, özellikle son yıllara ait yorumlarda, yönetimin liyakatsiz atamalar yaptığı, akademik başarısı kanıtlanmış bir dekan adayını keyfi olarak reddedip yerine vasat bir ismi atadığı ve binlerce atıf alan bir profesörü (Mert Erkan) sudan sebeplerle ve mobbing uygulayarak işten kovduğu gibi çok ciddi iddialar yer almaktadır. Bu durum, üniversitenin dışarıya yansıttığı akademik mükemmeliyet imajı ile içeride yaşanan ve akademik özgürlükleri tehdit ettiği öne sürülen idari kararlar arasında derin bir çelişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca, bazı hocaların ders anlatma konusunda yetersiz olduğu ve sadece slayt okuduğu yönünde eleştiriler de mevcuttur.

Burs ve maddi destek olanakları, Koç Üniversitesi'nde hem büyük bir fırsat hem de ciddi bir tartışma konusudur. Okulun, öğrencilerinin önemli bir kısmına (%60-70 civarı) tam, kısmi veya ihtiyaç bursu gibi çeşitli destekler sunması, başarılı ancak maddi imkanı kısıtlı öğrenciler için büyük bir avantaj olarak görülmektedir. Özellikle Anadolu Bursiyerleri programı takdir toplamaktadır. Ancak zamanla burs politikalarında ciddi gerilemeler yaşandığına dair güçlü eleştiriler mevcuttur. Eskiden karşılıksız olan ihtiyaç burslarının geri ödemeli krediye dönüştürülmesi, kitap bursu gibi imkanların kısıtlanması, yurt bursu kapsamının daraltılması ve özellikle derece yapmış öğrencilere bile yeterli desteğin sunulmaması sert bir dille eleştirilmektedir. Doktora ve yüksek lisans burslarının (stipend) yaşam maliyetleri karşısında çok yetersiz kalması, öğrencilerin geçim sıkıntısı çekmesi ve hatta setcard ile verilen yemek ücretinin bir öğünü bile karşılamaması gibi somut örnekler, üniversitenin bu konudaki tutumunun ne kadar sorunlu olduğunu göstermektedir. Bu durum, okulun başarılı öğrencileri çekme ve elinde tutma kapasitesini olumsuz etkileyen bir faktör olarak öne çıkmaktadır.

Koç Üniversitesi'nin ders yapısı, özellikle "core program" olarak adlandırılan ve öğrencilere kendi alanları dışında farklı disiplinlerden ders alma zorunluluğu getiren liberal arts modeliyle hem övgü hem de eleştiri almaktadır. Olumlu yorumlar, bu sistemin öğrencilere geniş bir vizyon ve entelektüel birikim kazandırdığını, onları daha donanımlı bireyler haline getirdiğini vurgulamaktadır. Derslerin zorluğu, projelerin, ödevlerin ve sunumların yoğunluğu, öğrencileri sürekli aktif tutan ve uluslararası standartlara hazırlayan bir unsur olarak görülmektedir. Buna karşın, özellikle mühendislik ve sayısal bölüm öğrencileri, kendi alanlarıyla ilgisiz gördükleri bu zorunlu sözel derslerin (hums, estetik vb.) pragmatik olmadığını ve asıl derslerine odaklanmalarını engellediğini belirterek şikayet etmektedir. Derslerin yıl içine yayılmış yoğun sınav takvimi, devam zorunluluğu ve bazı derslerin kontenjanlarının çok düşük olması da sıkça dile getirilen olumsuzluklardır. Ayrıca, son yıllarda açılan seçmeli ders sayısının azaldığı ve bazı bölümlerde ders çeşitliliğinin düştüğü de belirtilmiştir.

Güvenlik ve denetim uygulamaları, Koç Üniversitesi'nde özgürlüklerin kısıtlanması ve aşırı kontrol mekanizmaları bağlamında sıkça eleştirilmektedir. Yorumlarda, kampüsün her yerine yerleştirilen kameralar, öğrencilerin sürekli izlendiği hissini yaratmaktadır. Gece belirli bir saatten sonra kampüse girenlerin isimlerinin alınması, yurt odalarına habersiz girilmesi, kapı açtırma ücretleri ve yurtlardaki katı kurallar, öğrencilerin özel hayatına müdahale ve bir "hapishane" atmosferi yaratma olarak algılanmaktadır. Özellikle son yıllarda yurtlara konulan turnikeler ve ortak alanlardaki cinsiyet ayrımı, öğrencilerin tepkisini çekmiş ve özgürlüklerin pandemi bahanesiyle kısıtlandığı düşüncesini doğurmuştur. Buna karşılık, bazı yorumlarda güvenlik personelinin kibar olduğu veya bazı denetimlerin (çamaşır odalarına kamera takılması gibi) yine öğrencilerin talebiyle yapıldığı gibi daha olumlu ifadelere de rastlanmaktadır. Ancak genel eğilim, güvenlik ve denetim uygulamalarının aşırı, baskıcı ve öğrenciyi bir birey olarak görmeyen bir yaklaşımla yürütüldüğü yönündedir.

Koç Üniversitesi'nin Rumelifeneri'ndeki kampüsü, yorumlarda en sık öne çıkan ve genellikle büyük bir beğeni toplayan özelliğidir. Kampüsün doğayla iç içe, ormanlık bir alanda, Karadeniz manzaralı konumu sıkça övülür. Mimari yapısı, binaların modernliği, temizliği ve sunduğu sosyal-fiziksel olanaklar (spor salonu, yüzme havuzu, kütüphane, yeşil alanlar) öğrenciler tarafından büyük bir avantaj olarak görülmektedir. Birçok öğrenci için kampüs, huzurlu, güvenli ve ilham verici bir "ev" ve "kurtarılmış bölge" olarak tanımlanır. Öte yandan, kampüsün kuruluşunun ormanlık bir arazide ağaç kesilerek yapılması, özellikle siyasi gerilim dönemlerinde tekrar gündeme gelen ve üniversiteye yönelik en ciddi eleştirilerden birini oluşturan bir konudur. Bu eleştirilere karşı, kesilen ağaçların fidan olduğu, bir kısmının taşındığı ve arazinin çoğunlukla çalılık olduğu gibi savunmalar da yapılmaktadır. Ayrıca, son yıllarda artan öğrenci nüfusu nedeniyle kampüste ciddi bir alan sıkıntısı yaşandığı, yeni binalar yapılsa bile ofislerin ve dersliklerin yetersiz kaldığı, hatta eski depoların penceresiz ofislere dönüştürüldüğü gibi ciddi şikayetler de mevcuttur.

Kampüs içi ulaşım, özellikle yurtlar ve fakülteler arasındaki mesafe nedeniyle bazı öğrenciler için bir sorun teşkil etmektedir. Özellikle Batı Kampüs'te kalan öğrencilerin ana kampüse ulaşım için shuttle'lara bağımlı olması ve bu servislerin yetersizliği eleştirilmektedir. Bir yorumda, okulun sitelerde yaşayan yüzlerce öğrencisi için günde sadece iki-üç shuttle koyması eleştirilirken, bir diğerinde Batı Kampüs'e giden servislerin çoğu zaman boş gittiği, oysa sitelere giden öğrencilerin minibüslere doluştuğu belirtilerek planlama eksikliğine dikkat çekilmiştir. Kampüs içindeki yolların durumu ve inşaat çalışmaları da zaman zaman ulaşımı zorlaştıran faktörler olarak dile getirilmiştir.

Koç Üniversitesi, apolitik bir imaja sahip olmasına rağmen, özellikle 2010'lu yıllardan itibaren önemli siyasi ve sosyal olaylara sahne olmuştur. Bu olaylar, öğrenci ve akademisyenlerin duyarlılığını ve örgütlenme kapasitesini ortaya koymuştur. 2012'deki açlık grevlerine destek eylemleri ve buna karşı yapılan milliyetçi protesto, kampüsteki ilk ciddi politik kutuplaşma olarak dikkat çeker. 2013'teki taşeron işçi direnişi ise okul tarihindeki en büyük ve en organize eylem olarak öne çıkar; öğrenciler, hocalar ve işçiler ortak bir amaç için birleşmiş ve yönetime geri adım attırmıştır. Gezi Parkı direnişi sırasında da okul yönetimi ve öğrencilerinin protestoculara destek vermesi, rektörün sınavları ertelemesi gibi adımlar, üniversitenin özgürlükçü bir tavır sergilediği şeklinde yorumlanmıştır. Ancak, son yıllarda yönetimin tutumunun değiştiği, KHK ile atılan hocalara destek eylemlerine soruşturma açtığı ve politik olarak hassas akademik sunumları sansürlediği iddiaları, bu özgürlükçü imajın zedelendiğini düşündürmektedir. Özetle, Koç Üniversitesi, zaman zaman apolitik yapısını kırarak önemli toplumsal olaylarda aktif bir rol almış, ancak yönetimin bu konudaki tutarlılığı ve samimiyeti tartışmalı kalmıştır.

Koç Üniversitesi'ndeki sosyal yaşam, yorumlarda iki zıt kutupta ele alınmaktadır. Bir yanda, okulun sunduğu zengin sosyal olanaklar, 40'tan fazla aktif öğrenci kulübü, festivaller, konserler, tiyatro günleri ve spor tesisleri büyük bir beğeni toplamaktadır. Öğrenciler, bu imkanlar sayesinde kendilerini geliştirebildiklerini, yeni çevreler edindiklerini ve keyifli bir üniversite hayatı yaşadıklarını belirtmektedirler. Kampüsün izole yapısı, bazıları için öğrencilerin birbirleriyle daha fazla vakit geçirdiği, dayanışmanın ve samimi ilişkilerin kurulduğu bir "Şirinler Köyü" atmosferi yaratmaktadır. Diğer yanda ise, öğrenci profilinin homojenliği, "zengin züppe", "tiki" ve "kollejli bebeler" gibi stereotipler üzerinden sert bir şekilde eleştirilmektedir. Bu yorumlarda, sosyal ortamın sığ olduğu, insanların marka ve paraya dayalı ilişkiler kurduğu, siyasi ve entelektüel derinlikten yoksun olduğu iddia edilmektedir. Özellikle sigara yasağı, yurt kuralları gibi konulardaki öğrenci tepkilerinin yüzeysel olduğu ve daha derin meselelere duyarsız kalındığı eleştirisi de dikkat çekicidir. Kısacası, sosyal hayat kimileri için bir cennet, kimileri içinse hayal kırıklığı yaratan bir "fanus" olarak görülmektedir.

Koç Üniversitesi'nin teknolojik altyapısı, özellikle internet bağlantısı ve bilgisayar laboratuvarları konusunda ciddi ve kronik eleştirilere maruz kalmaktadır. Yorumlarda, internet bağlantısının yavaşlığı, sık sık kesilmesi ve P2P gibi programlara yönelik kısıtlamalar sürekli bir şikayet konusudur. Öğrenciler, "kişi başına 1 kilobyte'tan az" gibi ifadelerle internet hızının yetersizliğinden yakınmaktadır. Bilgisayar laboratuvarlarındaki (lab) bilgisayarların eski, yavaş ve yetersiz olduğu, özellikle mühendislik öğrencilerinin projelerini yaparken büyük sıkıntı çektiği belirtilmektedir. Okulun bilişim birimi olan CIT, sorunları çözmek yerine daha da kötüleştiren, iletişim kurulamayan ve amatörce çalışan bir birim olarak tanımlanmıştır. Ders kayıt sistemi KUAIS'in (ve sonrasında KUSIS'in) sürekli çökmesi, öğrencileri mağdur etmesi ve yönetimin bu konudaki beceriksizliği, teknolojik altyapının en zayıf halkalarından biri olarak görülmektedir. Buna karşılık, sınıflardaki projeksiyon cihazları gibi bazı teknolojik imkanlar olumlu bulunsa da genel kanı, altyapının okulun prestijine yakışmadığı ve acilen iyileştirilmesi gerektiği yönündedir.

Koç Üniversitesi'nin konumu, en çok şikayet edilen ve öğrenci yaşamını doğrudan etkileyen en önemli sorun olarak öne çıkmaktadır. Kampüsün Sarıyer'de, şehrin oldukça dışında, "dağ başında" ve ormanlık bir alanda olması, ulaşımı ciddi bir probleme dönüştürmektedir. Yorumlarda sık sık okula ulaşmanın zorluğundan, özellikle Anadolu Yakası'ndan gelenler için yolculuğun 3-4 vasıta ile saatler sürdüğünden bahsedilmektedir. Okulun kendi shuttle servislerinin yetersiz, pahalı ve düzensiz olduğu, özellikle akşam ve hafta sonu seferlerinin talebi karşılamadığı belirtilmektedir. Minibüslerin ise aşırı kalabalık olduğu ve öğrencilerin sıkış tıkış yolculuk yapmak zorunda kaldığı ifade edilmektedir. Bu ulaşım sorunu, öğrencilerin derslere geç kalmasına, sosyal hayattan kopmasına ve özellikle sınav dönemlerinde büyük stres yaşamasına neden olmaktadır. Yönetimin bu konuda yeterli çözüm üretmemesi ve hatta bazı servisleri azaltması sert bir şekilde eleştirilmektedir.

Koç Üniversitesi, uluslararası fırsatlar ve yabancı dil eğitimi konusunda genellikle olumlu bir imaja sahiptir. Okulun, 145'ten fazla üniversite ile değişim programı anlaşması olması ve öğrencilere geniş bir yelpazede yurtdışı eğitim fırsatı sunması önemli bir avantaj olarak görülmektedir. Mezunlarının önemli bir kısmının yurtdışında yaşıyor olması ve okulun uluslararası tanınırlığı, bu konudaki başarısının bir göstergesi olarak kabul edilir. İngilizce eğitiminin kalitesi genellikle övülür ve mezunların dili anadili seviyesinde konuşabildiği belirtilir. Ancak, bu olumlu tabloya karşın, bazı ciddi eleştiriler de mevcuttur. Özellikle hazırlık (ELC) bölümünün yetersiz olduğu, buradan geçen öğrencilerin bile İngilizce konuşma ve anlama konusunda sıkıntı yaşadığı iddia edilmiştir. Bir hukuk yarışmasında Koç ekibindeki öğrencinin İngilizce telaffuzunun zayıf olması ve ezbere konuştuğunun aşikar olması, bu eleştiriyi destekler niteliktedir. Ayrıca, yabancı öğrencilerin okula sadece bir basamak olarak baktığı ve entegrasyon sorunu yaşandığı da dile getirilen bir diğer konudur.

Kampüsteki yemek kalitesi ve fiyatları, yıllar içinde tutarlı bir şekilde eleştiri konusu olmuştur. Yorumların büyük çoğunluğu, özellikle yemekhane (Divan) ve diğer kafeteryalardaki yemeklerin fahiş fiyatlı ve porsiyonların küçük olduğundan şikayet etmektedir. Öğrenciler, "paranızla aç kalıyorsunuz" ifadesiyle durumu özetlemektedir. Bir yorumda, okulun yemek hizmeti sunan Divan şirketinden ciddi kar ettiği, oysa kar amacı gütmeyen bir kurumun öğrencileri bir kar kapısı olarak görmemesi gerektiği savunulmuştur. Yemek çeşitliliğinin az olması da bir diğer eleştiri noktasıdır. Buna karşın, birkaç yorumda yemeklerin lezzetli olduğu veya diğer üniversitelere kıyasla yeterli olduğu gibi daha olumlu ifadelere de rastlanmaktadır. Ancak genel kanı, yemek hizmetlerinin pahalı, yetersiz ve öğrenci bütçesini zorladığı yönündedir.

Yurtlar ve barınma olanakları, Koç Üniversitesi'nde en çok tartışılan ve zamanla en fazla olumsuz yönde değişime uğrayan konu olarak dikkat çekmektedir. Eski tarihli yorumlarda yurtların konforlu ve yeterli olduğu belirtilirken, özellikle son yıllarda ciddi sorunlar yaşandığı görülmektedir. En büyük eleştiri, artan öğrenci nüfusu karşısında yurt kapasitesinin yetersiz kalması, bu nedenle 3. ve 4. sınıf öğrencilerine ve İstanbul'da ikamet edenlere yurt çıkmamasıdır. Yönetimin bu sorunu çözmek yerine mevcut odaların kapasitesini artırması (tek kişilik odalara ranza atarak 2-3 kişiyi yerleştirmek gibi), özellikle doktora öğrencileri için "insan onuruna aykırı" ve verilen sözlerin çiğnenmesi olarak nitelendirilmektedir. Yurtlara turnike konulması, ortak alanlarda cinsiyet ayrımına gidilmesi gibi uygulamalar özgürlüğün kısıtlanması olarak görülerek protestolara neden olmuştur. Yurt ücretlerinin yüksekliği, burslu öğrencilere yönelik adaletsiz uygulamalar ve yurt müdürlüğünün keyfi ve umursamaz tavırları da sıkça dile getirilen diğer şikayetlerdir.

Koç Üniversitesi'nin imajı, yorumlarda ikili bir yapı sergilemektedir. Dışarıya karşı, Türkiye'nin en iyi ve en prestijli üniversitelerinden biri olarak kabul edilir; akademik başarıları, uluslararası sıralamalardaki yeri ve mezunlarının kariyer olanakları bu imajı güçlendirir. Birçok yazar, okulun "marka değeri"nin yüksek olduğunu ve Koç diplomasının iş hayatında önemli kapılar açtığını belirtir. Ancak, özellikle okulun iç dinamiklerini bilen öğrenciler ve akademisyenler tarafından bu parlak imajın ardında ciddi sorunlar olduğu vurgulanır. Okulun giderek bir "ticarethane"ye dönüştüğü, kar amacı güden politikalar izlediği, yönetiminin şeffaf olmadığı ve öğrenci/akademisyen memnuniyetini önemsemediği yönündeki eleştiriler, bu imajı zedelemektedir. Orman arazisine kurulması ve ağaç katliamı iddiaları, okulun imajına yönelik en kalıcı ve en sık tekrarlanan negatif unsurdur. Rektörün okulu "Bizans"a benzetmesi veya bir öğrencinin "yıkılıp, parayla güzellik olmayacağı anıtına dönüştürülmelidir" demesi gibi ifadeler, imaj ile gerçeklik arasındaki makasın ne kadar açıldığını göstermektedir.

İdari personel ve yönetim, Koç Üniversitesi'ne yönelik eleştirilerin merkezinde yer almaktadır. Yorumlarda özellikle rektör, dekanlar, yurt müdürlüğü, kayıt kabul ve CIT (Bilgi Teknolojileri) gibi birimler hedef alınmaktadır. Yönetim genel olarak kibirli, öğrenciyi dinlemeyen, keyfi kararlar alan, şeffaf olmayan ve sorun çözmekten çok sorun yaratan bir yapı olarak tanımlanmaktadır. Rektör Ümran İnan'ın liderlik tarzı, "despot" ve "uzlaşma yoksunu" olarak nitelendirilmiş; kriz anlarındaki beceriksizliği ve öğrencileri/çalışanları muhatap almayan tavrı sert bir dille eleştirilmiştir. Yurt müdürlüğü ve kayıt kabul birimleri, bürokratik, öğrenciyi mağdur eden ve amatorce işleyen yapılar olarak sıkça şikayet konusu olmuştur. Birçok öğrenci, bu birimlerle iş yapmaya çalışırken insan yerine konulmadığını hissettiğini belirtmiştir. Buna karşılık, birkaç yorumda öğrenci dekanlığının veya bazı yöneticilerin ılımlı ve yardımcı tavırları takdir edilse de, genel kanı idari yapının okulun en sorunlu ve en çok eleştirilen yönü olduğu şeklindedir.

Koç Üniversitesi mezunlarının iş ve kariyer olanakları, genellikle üniversitenin en güçlü yönlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Yorumlarda, Koç diplomasının ve marka değerinin, özellikle çok uluslu ve prestijli şirketlerde önemli bir avantaj sağladığı, mezunların iş görüşmelerinde bir adım önde olduğu sıklıkla vurgulanmaktadır. Kariyer Merkezi'nin öğrencilere danışmanlık hizmeti vermesi ve firmalarla köprü kurması olumlu bir özellik olarak belirtilmiştir. Birçok mezunun, henüz okulu bitirmeden iş teklifleri aldığı veya mezuniyet sonrası kısa sürede iyi pozisyonlarda işe başladığı ifade edilmektedir. Ancak bu olumlu tabloya karşın, Koç Holding'de çalışmanın abartıldığı ve yeni mezunlara sunulan şartların pek de iyi olmadığı yönünde eleştiriler de bulunmaktadır. Ayrıca, bazı yorumlarda mezunların iş hayatında tatminsizlik yaşadığı, kuru bir özgüvene sahip olduğu ve okulun sağladığı network'ün yeterince kullanılmadığı gibi daha eleştirel görüşlere de rastlanmaktadır. Genel kanı, okulun iyi bir kariyer başlangıcı için sağlam bir zemin sunduğu, ancak başarının nihayetinde kişinin kendi çabasına bağlı olduğu yönündedir.

Verilen metinlerde bu konu hakkında herhangi bir yoruma rastlanmamıştır. Yorumlar büyük ölçüde kampüs hayatı, idari ve akademik konular üzerine yoğunlaşmaktadır.