İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ

Üniversitedeki adalet ve eşitlik anlayışı, özellikle siyasi görüş, torpil ve keyfi uygulamalar ekseninde sert eleştirilere maruz kalmıştır. Yorumlarda, 'malum partili' olanların veya yönetimle aynı siyasi çizgide bulunanların kayırıldığı, muhalif öğrencilerin ve akademisyenlerin ise sürekli baskı altında olduğu iddia edilmektedir. Lisansüstü alımlarda ve mülakatlarda 'adam kayırma' ve 'torpil'in yaygın olduğu, ALES puanı yüksek adayların elenip akademisyen yakınlarının alındığı yönünde ciddi suçlamalar bulunmaktadır. Ders geçme, proje değerlendirme gibi konularda hocaların kişisel inisiyatif ve keyfiyetle hareket ettiği, öğrencilere çifte standart uygulandığı sıkça dile getirilmiştir. 2023'te Filistinli öğrencilere ücretsiz yemek bursu sağlanması, depremzede öğrencilere aynı hassasiyetin gösterilmemesi ve T.C. vatandaşı öğrencilerin tezlerini İngilizce yazmasının engellenip yabancı öğrencilere bu hakkın tanınması gibi uygulamalar, öğrenciler arasında 'ayrımcılık' ve 'adaletsizlik' algısını güçlendirmiştir.

İstanbul Üniversitesi'nin akademik kadrosu ve eğitim kalitesi, yorumlarda en çok çelişki barındıran konulardan biridir. Özellikle Tıp, Hukuk, Edebiyat gibi köklü fakültelerdeki bazı hocaların dünya çapında yetkin, alanında efsane isimler olduğu ve öğrenciyle ilgilendiklerinde çok faydalı olabildikleri sıkça belirtilmiştir. 1930'larda Hitler Almanyası'ndan gelen Yahudi akademisyenlerin kurduğu temelin ve tarih boyunca görev yapmış değerli bilim insanlarının mirasının hala hissedildiği ifade edilmektedir. Ancak bu olumlu tablonun karşısında, özellikle 2010'dan sonra yapılan yorumlarda, eğitim kalitesinin düştüğü, hocaların derslere gelmediği, güncel literatürü takip etmediği, asistanlarını derse gönderdiği, egoist ve öğrenciyi umursamaz tavırlar sergilediği yönünde çok sayıda sert eleştiri bulunmaktadır. Bazı yorumcular, eğitimin lise seviyesinde, ezbere dayalı ve piyasanın beklentilerinden uzak olduğunu, binlerce mezun verilmesine rağmen niteliğin göz ardı edildiğini vurgulamaktadır. Üniversitenin bölünmesi ve KHK ile atılan idealist hocaların da kaliteyi olumsuz etkilediği düşünülmektedir.

Üniversitenin burs ve maddi destek olanakları, özellikle yemekhane ücretleri ve öğrencilerin geçim sıkıntısı üzerinden dolaylı olarak ele alınmıştır. Yorumlarda, okulun öğrencilere doğrudan bir burs sağladığına dair bilgi bulunmamakla birlikte, yapılan yemek zamlarının ve kısıtlamaların, özellikle şehir dışından gelen ve KYK bursu/kredisi ile geçinmeye çalışan öğrencileri çok zor durumda bıraktığı vurgulanmıştır. Bir öğrencinin maddi imkansızlıklar nedeniyle intihar etmesi, bu konudaki tartışmaları daha da alevlendirmiştir. Okul yönetiminin, bakanlıklardan daha yüksek bütçeye sahip olmasına rağmen öğrencinin temel ihtiyacı olan yemeğe göz dikmesi, sosyal devlet anlayışından uzak ve öğrenciyi müşteri olarak gören bir yaklaşım olarak sert bir şekilde eleştirilmiştir.

Derslerle ilgili yorumlar genellikle olumsuz bir tablo çizmektedir. En sık karşılaşılan şikayetler, ders içeriklerinin güncelliğini yitirmiş olması, müfredatın gereksiz ve bölümle alakasız derslerle dolu olması ve özellikle temel derslerin konularının zaman darlığından yetişmemesidir. Seçmeli ders sistemi ise adeta bir 'yalan' olarak nitelendirilmiş; öğrencilerin istedikleri dersleri alamadığı, kontenjanların keyfi olarak belirlendiği ve idarenin öğrencileri kendi açtığı derslere yönlendirdiği belirtilmiştir. 2011 yılında bağıl sisteme geçişin öğrencilere haber verilmeden yapılması büyük bir kaosa yol açarken, sonraki yıllarda da ders geçme yönetmeliğinin sık sık değişmesi, öğrencilerin okul uzatma riskiyle karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Özellikle online kayıt ve otomasyon sistemlerindeki teknik sorunlar yüzünden ders seçimi ve onayı süreçlerinin her dönem bir çileye dönüştüğü, hatta yanlış ders seçimleri yüzünden öğrencilerin mağdur olduğu görülmektedir.

Güvenlik ve denetim, üniversitede en çok şikayet edilen ve gerilime yol açan konuların başında gelmektedir. Yorumlarda, güvenlik görevlilerinin ve sivil polislerin kampüslerdeki varlığı 'işgal' olarak nitelendirilmiş; bu durumun özgür ve bilimsel ortamı zedelediği vurgulanmıştır. Fakülteler arası geçiş yasağı, öğrencilerin kendi üniversitelerinde yabancı muamelesi görmesine neden olmuş, bu yasak en anlamsız ve en çok eleştirilen uygulamalardan biri olmuştur. Ana kapıdan girerken yapılan üst aramaları, X-ray cihazları ve sürekli kimlik kontrolleri 'kışla' veya 'hapishane' benzetmelerine yol açmıştır. Güvenlik görevlilerinin tavırları 'kaba, keyfi, laubali' olarak tanımlanırken, siyasi olaylarda taraflı davrandıkları, bazı gruplara göz yumarken diğerlerine şiddet uyguladıkları iddia edilmiştir. Kampüslerin halka açılması kararı ise yeni bir güvenlik zafiyeti olarak görülmüş, kötü niyetli kişilerin öğrenci ve akademisyenlerin huzurunu bozacağı endişesi dile getirilmiştir.

İstanbul Üniversitesi'nin kampüs yapısı, Beyazıt merkez yerleşkesi ile diğer kampüsler (özellikle Avcılar) arasında derin bir uçurum olduğunu gözler önüne sermektedir. Beyazıt kampüsü, tarihi dokusu, görkemli ana kapısı, Süleymaniye manzaralı kütüphanesi ve merkezi konumuyla pek çok öğrenci için bir cazibe merkezi olarak görülürken, aynı zamanda bakımsız, kalabalık ve sosyal olanaklardan yoksun olmakla eleştirilmiştir. Özellikle son yıllarda bitmek bilmeyen tadilatlar, şantiye görünümü, hasarlı binalar (Vefa ek binası), asbest riski ve kullanıma kapatılan öğrenci alanları (Hergele Meydanı) şikayetlerin odağındadır. Avcılar kampüsü ise 'doğal yaşam alanı' ve 'köy' gibi ifadelerle betimlenmiş; rüzgarı, soğuğu, sosyal hayattan kopukluğu ve ulaşım zorluğuyla sıkça eleştirilmiştir. Tuvaletlerin pisliği, kantinlerin yetersizliği ve binaların genel köhneliği neredeyse tüm kampüsler için ortak bir şikayet konusudur. Üniversitenin tarihi ve estetik değeri övülürken, fiziki şartların ve öğrenciye sunulan mekanların kalitesizliği sert bir şekilde eleştirilmiştir.

Verilen metinlerde kampüs içi ulaşımla ilgili detaylı bir yoruma rastlanmamıştır. Ancak fakültelerin dağınık olması ve fakülteler arası geçişin zor veya yasak olması, dolaylı olarak kampüs içi hareketliliğin kısıtlı olduğuna işaret etmektedir.

İstanbul Üniversitesi, tarihi boyunca siyasi olayların ve öğrenci hareketlerinin merkezinde yer almış bir kurumdur ve bu durum yorumlara yoğun bir şekilde yansımıştır. Özellikle Beyazıt kampüsü ve Edebiyat Fakültesi'ndeki Hergele Meydanı, farklı görüşlere sahip öğrenci grupları arasındaki çatışmaların, protestoların ve polis müdahalelerinin sıkça yaşandığı mekanlar olarak betimlenmiştir. Yorumlarda sağcı-solcu, ülkücü-devrimci, İslamcı-laik çatışmalarından, IŞİD ve PKK sempatizanlarının varlığına kadar geniş bir yelpazede siyasi gerilimden bahsedilmektedir. Öğrencilerin afiş asma, yürüyüş yapma, forum düzenleme gibi en temel demokratik haklarını kullandıklarında dahi soruşturma, uzaklaştırma cezaları ve gözaltılarla karşılaştıkları vurgulanmıştır. Özellikle 2010 sonrası dönemde, iktidar partisine yönelik protestoların sert bir şekilde bastırıldığı, rektörlüğün ve özel güvenliğin belirli grupları koruyup diğerlerine baskı uyguladığı iddiaları öne çıkmaktadır. Üniversite, bu yönüyle 'küçük Türkiye' olarak tanımlanmış, ülkedeki siyasi kutuplaşmanın en net görüldüğü arenalardan biri olarak görülmüştür.

Üniversitedeki sosyal yaşam, kampüslere göre büyük farklılıklar göstermektedir. Beyazıt kampüsü, tarihi atmosferi, merkezi konumu, bahçeleri (Havuzlu Bahçe, Hergele Meydanı) ve Süleymaniye manzarasıyla öğrenciler için önemli bir sosyalleşme alanı olarak görülse de, son yıllardaki tadilatlar, kapatılan öğrenci mekanları ve siyasi gerilimler bu potansiyeli baltalamıştır. Avcılar kampüsü ise sosyal açıdan 'ölü' olarak nitelendirilmiş; kampüs içinde ve çevresinde öğrencilerin vakit geçirebileceği kafe, toplanma alanı gibi mekanların yokluğu en büyük şikayet konusudur. Öğrenci kulüplerinin genel olarak aktif olduğu ancak yönetimin etkinlikleri engellemek için çabaladığı, hatta kulüplere oda bile verilmediği belirtilmiştir. Bahar şenliklerinin eski yıllarda (2012 civarı) çok daha görkemli ve çeşitli sanatçılarla yapıldığı, ancak sonradan iptal edildiği veya sönük geçtiği anlaşılmaktadır. Genel kanı, okulun sosyal olanaklar yaratmak yerine mevcut olanları da kısıtladığı yönündedir.

Üniversitenin teknolojik altyapısı, özellikle 2010 yılından itibaren devreye alınan 'online kayıt' ve 'otomasyon' sistemleri üzerinden yoğun bir şekilde eleştirilmiştir. Yorumcuların neredeyse tamamı, 'Nokta' ve 'AKSİS' gibi sistemlerin çalışmadığını, sürekli hata verdiğini, kayıt dönemlerinde çöktüğünü ve süreci kolaylaştırmak yerine daha da zorlaştırdığını belirtmiştir. Online kayıt sisteminin, çıktı alıp yine de okula gidip onaylatma gibi anlamsız prosedürler içermesi 'göz boyama' olarak nitelendirilmiştir. İnternet sitelerinin eski, içeriksiz ve güncel olmadığı, hatta bazen 'yapım aşamasında' uyarısıyla karşılaşıldığı sıkça dile getirilmiştir. Bilgisayar laboratuvarlarının yetersizliği, internet hızının yavaşlığı ve bazı web sitelerine (Steam, 9gag, Reddit) getirilen anlamsız yasaklar da eleştiri konusu olmuştur. Teknolojik altyapı, üniversitenin köklü imajıyla taban tabana zıt, çağın gerisinde kalmış ve öğrenciye sürekli sorun çıkaran bir yapı olarak görülmektedir.

Üniversitenin farklı kampüslerine ulaşım, öğrenciler için önemli bir sorun olarak yorumlarda yer bulmaktadır. Özellikle Avcılar kampüsünde okuyanlar için ulaşımın bir 'çile' olduğu, metrobüs öncesi dönemde yolun çok uzun sürdüğü ve dolmuşların keyfi beklemeleriyle öğrencileri mağdur ettiği anlatılmıştır. Metrobüsün gelmesiyle sürenin kısalmasına rağmen, bu kez de kalabalık ve ter kokusu gibi sorunların baş gösterdiği ifade edilmiştir. Beyazıt kampüsü merkezi bir konumda olsa da, özellikle Anadolu yakasından veya Kartal gibi uzak semtlerden gelen öğrenciler için yolun çok uzun sürdüğü ve yorucu olduğu belirtilmiştir. 2014 yılında Vezneciler metro giriş/çıkışının açılması ise fakültesine yakın olan bir öğrenci tarafından olumlu bir gelişme olarak karşılanmıştır.

Uluslararası fırsatlar ve yabancı dil eğitimi konusunda sınırlı sayıda fakat oldukça net yorumlar bulunmaktadır. Olumlu olarak, üniversitenin ücretsiz Almanca, Fransızca ve İngilizce kursları açtığı ve bunun önemli bir imkan olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, özellikle 2015 öncesi bir yorumda, dünyanın birçok yerindeki okullarla değişim programı anlaşmaları olduğu ifade edilmiştir. Ancak, 2022 tarihli daha güncel bir yorumda bu tablo karamsardır; Erasmus anlaşmalarının yarısının artık geçerli olmadığı, kalanların ise İngilizce dışı ek diller isteyen ve işe yaramayan seçenekler olduğu iddia edilmiştir. Yurtdışına gitme hayalinin bu okulda gerçekleşme ihtimalinin %15'ten fazla olmadığı gibi çarpıcı bir ifade kullanılmıştır. Yabancı dil eğitiminin kalitesine dair doğrudan bir yorum bulunmazken, altyapı sorunlarının (muafiyet sınavı, online sistemler) bu süreci de olumsuz etkilediği anlaşılmaktadır.

Yemekhaneler, üniversite hakkındaki yorumların en sık tekrar eden konularından biridir. Özellikle 2005-2015 arası dönemde yapılan yorumlarda yemeklerin 'ucuz, temiz ve lezzetli' olduğu, 50-75 kuruş gibi fiyatlarla üç öğün yemek yenebildiği ve bunun büyük bir avantaj olduğu sıkça vurgulanmıştır. Ancak 2015 sonrası ve özellikle 2019-2020 yıllarındaki yorumlarda tablo tamamen tersine dönmüştür. Yemek fiyatlarına yapılan fahiş zamlar, porsiyonların küçülmesi, kahvaltının kaldırılması ve yemek hakkının tek öğüne indirilmesi büyük tepki çekmiş, bu durum öğrenci eylemlerine ve hatta bir öğrencinin intiharıyla ilişkilendirilen toplumsal bir meseleye dönüşmüştür. Yemeklerin kalitesizliği, 'köpeğin önüne koysan yemeyeceği' yemekler sunulduğu, çorbaların tatsız tuzsuz olduğu ve hijyen sorunları da son dönem eleştirilerinin merkezindedir. Yemekhane, bir zamanlar okulun en sevilen yanı iken, son yıllarda en büyük şikayet kaynaklarından biri haline gelmiştir.

Verilen metinlerde yurtlar ve barınma imkanları hakkında doğrudan bir yoruma rastlanmamıştır. Yorumlar daha çok eğitim, idari işler ve kampüs yaşamı üzerine odaklanmıştır.

İstanbul Üniversitesi'nin imajı, 'tarihten geleceğe bilim köprüsü' sloganıyla çizilen parlak tablo ile öğrencilerin yaşadığı gerçeklik arasındaki derin makasla şekillenmektedir. Yorumlarda üniversite, 'Türkiye'nin ilk ve en köklü üniversitesi', 'Darülfünun'un devamı', 'Fatih Sultan Mehmet'in mirası' gibi ifadelerle yüceltilirken, bir yandan da 'içi boşaltılmış', 'adından başka bir şeyi kalmamış', 'yüksek lise' gibi sert eleştirilere maruz kalmaktadır. Özellikle tarihi ana kapısı, üniversite imajının en güçlü sembolü olarak görülmüş, 'kapısı olmasa puanı düşer' gibi esprili eleştirilere konu olmuştur. Üniversitenin 2018'de bölünmesi, tarihi ve bütünlüğü olan bir kurumun 'arsa rantı' için parçalanması olarak yorumlanmış ve büyük bir hayal kırıklığı yaratmıştır. Dünya sıralamalarındaki yeri övülse de, bu başarının geçmişteki akademik birikimden kaynaklandığı ve güncel durumu yansıtmadığı iddia edilmiştir. Sonuç olarak, üniversitenin imajı, görkemli bir mazi ile sorunlu bir bugün arasında gidip gelen, nostalji ve hayal kırıklığının iç içe geçtiği bir yapı sergilemektedir.

İstanbul Üniversitesi'nin idari personeli, özellikle de 'öğrenci işleri', yorumların neredeyse tamamında son derece olumsuz bir şekilde tasvir edilmiştir. Öğrenciler tarafından 'ömür törpüsü', 'cehennem', 'kanser eden kurum' gibi ifadelerle anılan öğrenci işleri, üniversitenin en kronik sorunu olarak görülmektedir. Personelin 'bilgisiz, ilgisiz, umursamaz, sinirli ve pişkin' olduğu, yönetmeliklerden bihaber hareket ederek öğrencileri sürekli yanlış yönlendirdiği ve mağdur ettiği defalarca vurgulanmıştır. Telefonlara cevap vermeme, keyfi çalışma saatleri, en basit bir belgeyi (öğrenci belgesi, transkript) bile günler, hatta haftalar sonra verme ve sürekli vatandaşı azarlama eğilimi standart bir davranış biçimi olarak aktarılmıştır. Danışman hocaların da genellikle süreçlerden habersiz olduğu ve sorumluluk almaktan kaçındığı belirtilmiştir. Bu bürokratik hantallık ve öğrenciye karşı sergilenen 'ne halin varsa gör' tavrı, birçok öğrencinin okulu bırakma veya nefret etme noktasına gelmesine neden olmuştur.

İş ve kariyer olanakları konusunda yorumlar, özellikle belirli fakülteler ve mezun profilleri üzerinden şekillenmektedir. İletişim Fakültesi mezunları için durumun pek parlak olmadığı; sektörün ihtiyaç duyduğu mezun sayısının çok altında olduğu ve mezun olanların çoğunun temel konuları dahi bilmediği belirtilmiştir. Bu alanda iş bulmanın, büyük oranda kişisel network ve arkadaş çevresine bağlı olduğu vurgulanmıştır. Diğer yandan, okulun genel olarak 'kolay' olduğu ve ders yükünün ağır olmaması sayesinde öğrencilerin kendilerini geliştirmek, kurslara, konferanslara katılmak için bolca vakit bulabildiği, bunun da kariyer için bir avantaj olabileceği ifade edilmiştir. Okulun 'adı' ve 'marka' değerinin iş hayatında bir avantaj sağladığına dair genel bir kanı olsa da, bazı yorumcular bunun Tıp ve Hukuk gibi birkaç bölüm dışında geçerli olmadığını ve çoğu mezunun işsiz kaldığını belirtmektedir.

İstanbul Üniversitesi'nde okumanın, İstanbul gibi bir metropolde yaşamakla iç içe olduğu yorumlarda belirgindir. Beyazıt kampüsünün şehrin kalbinde, Tarihi Yarımada'da yer alması en büyük avantaj olarak görülmektedir. Öğrenciler, ders aralarında Kapalıçarşı'yı, Sultanahmet'i gezebilme, Haliç'e ve Boğaz'a kolayca ulaşabilme imkanını bir ayrıcalık olarak değerlendirmiştir. Ancak şehrin bu merkezi konumunun getirdiği turist yoğunluğu ve Fatih gibi bölgelerin sosyal dokusu bazı öğrenciler tarafından olumsuz olarak da algılanmıştır. Özellikle bir öğrencinin, "mezun olduğunuzda farkedeceksiniz ki eğitiminizi aldığınız yer aslında istanbul üniversitesi değil istanbul olmuştur" ifadesi, okulun sunduğu akademik eğitimden çok şehrin kendisinin bir 'okul' olduğu fikrini öne çıkarmaktadır.