İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

Yorumlar, İTÜ'de adalet ve eşitlik konularında ciddi sorunlar yaşandığına işaret etmektedir. Özellikle son yıllarda yapılan atamalar, kayırmacılık iddiaları ve siyasi baskılar, üniversitenin tarafsız ve adil bir kurum olma kimliğini zedelediği yönündeki endişeleri artırmıştır. Akademisyenler arasında yapılan bir kınama bildirisinin imzacı listesi, idari kararlara karşı oluşan bir muhalefeti gösterirken, bir başka yorumda Mustafa Şentop'un oğlunun kadroya alınması sürecinde yaşanan usulsüzlük iddiaları, liyakatin göz ardı edildiği eleştirilerini gündeme getirmiştir. İTÜ-KKTC öğrencilerinin daha kolay ortalamalarla yatay geçiş yapması, DGS ve KHK ile geçişler gibi konular da öğrenciler arasında bir adaletsizlik hissi yaratmaktadır. Ayrıca, hocaların notlandırmada keyfi davrandığı, çan eğrisinin adaletsiz uygulandığı ve bir dersten geçmenin şansa bağlı olduğu gibi şikayetler de akademik adaletsizliğe örnek olarak gösterilmiştir.

Akademik kadro ve eğitim kalitesi, İTÜ hakkındaki en çelişkili ve kutuplaşmış konulardan biridir. Bir yanda, üniversitenin özellikle mühendislik alanında Türkiye'nin en iyi eğitimini verdiği, mezunlarını sektöre yetkin ve donanımlı hazırladığı, Celal Şengör ve Mustafa İnan gibi dünya çapında değerli hocalara sahip olduğu ve öğrenciye 'nasıl öğrenileceğini' öğrettiği yönünde güçlü ve yaygın bir görüş bulunmaktadır. Bu görüşe göre İTÜ, zorlayıcı ama sağlam bir mühendislik temeli ve analitik düşünce vizyonu kazandırır. Diğer yanda ise, özellikle 2010'lu yıllardan sonra yoğunlaşan eleştirilerde, pek çok hocanın güncel bilgiden uzak, ders anlatma yeteneğinden yoksun, öğrenciyle ilgisiz ve egoist olduğu belirtilmektedir. Bazı yorumcular, hocaların kendi çalışmalarına odaklanıp dersleri angarya olarak gördüğünü, hatta derslere gelmeyip iş kovaladığını iddia etmiştir. Özellikle son yıllarda yapılan siyasi atamaların ve liyakatsiz kadrolaşmanın eğitim kalitesini düşürdüğü ve kurumun içten çürüdüğü yönünde ciddi endişeler dile getirilmiştir. Kısacası, İTÜ'deki akademik deneyim, fakülteye, bölüme ve özellikle denk gelinen hocanın vizyonuna göre 'pırlanta' ile 'çöp' arasında gidip gelen, son derece değişken bir tablo çizmektedir.

İTÜ'nün burs ve maddi destek olanakları konusunda hem olumlu hem de olumsuz yorumlar bulunmaktadır. Olumlu tarafta, özellikle ÖSS'de derece yapan öğrencilere sunulan yüksek miktardaki nakit para, aylık burs, dizüstü bilgisayar ve yurt gibi imkanlar oldukça cazip bulunmaktadır. Mezunların kurduğu derneklerin ve özel sektörün verdiği karşılıksız burslar da önemli bir destek olarak görülmektedir. Bir yorumcu, babasının da dahil olduğu bir mezun grubunun her yıl ihtiyaç sahibi öğrencilere burs verdiğini belirtmiştir. Olumsuz tarafta ise, otopark gelirlerinin burs kaynağı olarak gösterilip fahiş ücretler talep edilmesi, 'haraçvari bir yöntem' olarak eleştirilmiştir. Genel olarak, başarılı ve dereceye giren öğrenciler için cömert imkanlar sunulurken, genel öğrenci kitlesi için maddi desteğin yeterliliği ve adilliği konusunda soru işaretleri bulunmaktadır.

Derslerin içeriği ve işleniş biçimi, İTÜ'de en çok tartışılan konuların başında gelmektedir. Özellikle makine, elektrik-elektronik ve mimarlık gibi fakültelerdeki derslerin aşırı zor, yoğun ve öğrenciyi yıpratmaya yönelik olduğu sıkça dile getirilmiştir. Birçok öğrenci, haftalık 12 vize, 10 ödev ve sayısız quiz gibi absürt bir iş yüküyle karşılaştığını, bu durumun sosyal hayatı tamamen bitirdiğini ve öğrenmekten çok hayatta kalma mücadelesine dönüştüğünü belirtmiştir. Derslerin güncelliğini yitirdiği, 50 yıl öncesinin teknolojilerinin anlatıldığı ve pratik uygulamalara (örneğin AutoCAD gibi temel programlara) yer verilmediği yönündeki eleştiriler de oldukça yaygındır. Buna karşılık, bazı öğrenciler bu zorluğun kişiyi disipline ettiğini, sabırlı ve planlı olmayı öğrettiğini ve gerçek hayata hazırladığını savunmaktadır. Özellikle "Mukavemet", "Teknik Resim" gibi temel mühendislik dersleri, hem bir eziyet hem de mühendislik görgüsü kazandıran birer mihenk taşı olarak anılmaktadır. Literatür ve kuram ağırlıklı derslerin ise sıkıcı sunumlarla, proje derslerinin de hocaların yetersiz yönlendirmesiyle işlendiği eleştirileri de mevcuttur.

Güvenlik ve denetim uygulamaları, İTÜ'de özgürlüklerin kısıtlanması ve öğrenciye karşı olumsuz bir tavır olarak algılanan önemli bir şikayet başlığıdır. Yorumlarda, güvenlik görevlilerinin 'öğrenci düşmanı', 'mafyavari' ve 'kavga çıkarmak için bahane arayan' tavırları sert bir dille eleştirilmiştir. Öğrencilerin kimlikle aranarak kampüse alınması, bazı dönemlerde sırt çantalarının aranması ve kampüse polis yığılması gibi olaylar, üniversitenin özgür ortamını baltalayan uygulamalar olarak görülmektedir. Özellikle siyasi protestolar sırasında özel güvenlik ve polisin öğrenciye karşı orantısız güç kullandığı, hatta öğrencilere saldırdığı iddia edilmiştir. Bir öğrenci, kampüsteki güvenlik görevlilerinin sayısının 1,5 katına çıkarılıp devriye aracı uygulamasının başlatılmasını, artan baskının bir göstergesi olarak nitelendirmiştir. Bu durum, üniversitenin bir eğitim kurumundan çok, sıkı denetim altında tutulan bir mekana dönüştüğü algısını güçlendirmektedir.

İTÜ'nün kampüsleri, üniversite hakkındaki en pozitif ve aynı zamanda en eleştirilen yönlerden birini oluşturur. Özellikle Ayazağa ana kampüsü; geniş yeşil alanları, göleti, ormanı ve şehir merkezinde olmasına rağmen sunduğu huzurlu ortam ile sıkça övülmektedir. Birçok yorumcu, kampüsün 'doğa harikası', 'cennet gibi' ve 'içinde her şeyi barındıran bir şehir' olduğunu belirtmiştir. Taşkışla, Maçka ve Gümüşsuyu'ndaki tarihi binalar da mimari güzellikleri ve konumlarıyla büyük beğeni toplamaktadır. Ancak bu olumlu tabloya tezat olarak, özellikle 2010 sonrası yorumlarda kampüslerin sürekli bir şantiye alanı olduğu, bitmek bilmeyen inşaatların, yol ve kaldırım çalışmalarının kampüsün ruhunu bozduğu yönünde ciddi eleştiriler bulunmaktadır. Ayazağa'daki fakülte binalarının mimari açıdan 'çirkin', 'TOKİ benzeri' ve 'hastane gibi' olduğu, kampüs içi ulaşımın zorluğu ve fakültelerin birbirinden uzaklığı da sıkça dile getirilmiştir. Ayrıca, son yıllarda artan öğrenci nüfusuna karşın sosyal alanların ve oturacak yerlerin yetersiz kaldığı da önemli bir şikayet konusudur.

Kampüs içi ulaşım, özellikle geniş bir alana yayılan Ayazağa kampüsü için önemli bir sorun olarak görülmektedir. Fakülteler, yurtlar ve sosyal tesisler arasındaki mesafelerin uzun olması, öğrencilerin gün içinde ciddi bir yürüme mesaisi harcamasına neden olmaktadır. Bu sorunu çözmek amacıyla kurulan ring servislerinin ise özellikle yoğun saatlerde 'konserve gibi' dolup taştığı, yetersiz kaldığı ve bekleme sürelerinin uzun olduğu yönünde yaygın şikayetler mevcuttur. Bazı öğrenciler, bu ring servislerinin ücretli hale getirilmesini de eleştirmiştir. ODTÜ'nün kampüs içi ring sisteminin daha verimli olduğu yönünde karşılaştırmalar yapılırken, İTÜ'nün bu temel hizmeti sağlamadaki yetersizliği, öğrenci yaşamını zorlaştıran bir faktör olarak öne çıkmaktadır.

İTÜ, tarihi boyunca ve özellikle son 20 yılda siyasi olaylar ve tartışmalarla sıkça gündeme gelmiştir. Yorumlar, üniversitenin 'asırlardır çağdaş' kimliğinin, özellikle 2010'dan sonraki dönemde 'bir süredir yandaş' bir yapıya evrildiği yönündeki güçlü kanıyı yansıtmaktadır. Rektör atamalarının siyasi iktidar tarafından yapılması, ODTÜ'de yaşanan polis şiddetine karşı İTÜ yönetiminin öğrencileri değil, iktidarı destekleyen bir tavır alması ve bu durumun akademisyenler ile öğrenciler tarafından protesto edilmesi önemli dönüm noktaları olarak görülmektedir. Kampüste düzenlenen mezuniyet törenlerine dışarıdan siyasi grupların getirilip provokasyon çıkarılması, Gezi Parkı eylemleri sırasında yönetimin tutumu, kampüse cami inşaatı ve Ayasofya'nın ibadete açılmasının kurumsal hesaplardan kutlanması gibi olaylar, üniversitenin siyasi bir araç haline geldiği eleştirilerini yoğunlaştırmıştır. Buna karşın, 6. Filo protestolarından Gezi'ye, öğrenci kolektiflerinin eylemlerinden asistan direnişlerine kadar İTÜ öğrencilerinin ve bazı akademisyenlerinin muhalif ve aktivist bir geleneği sürdürdüğü de yorumlarda sıkça vurgulanmaktadır. Kısacası İTÜ, yönetimi itibarıyla iktidara yakınlaşırken, öğrenci ve akademisyen tabanında güçlü bir muhalif damarı barındıran, politik bir fay hattı üzerinde durmaktadır.

İTÜ'de sosyal yaşam, imkanların varlığı ve bu imkanlardan faydalanabilme durumu arasında bir çelişki barındırmaktadır. Okulda 130'dan fazla öğrenci kulübünün bulunması, ücretsiz film gösterimleri, festivaller, konserler ve söyleşiler gibi etkinliklerin varlığı, sosyal açıdan zengin bir potansiyel sunmaktadır. Kulüpler; bölüm, proje, spor ve hobi olarak çeşitlenmekte ve öğrencilere kendilerini geliştirme imkanı tanımaktadır. Ancak, özellikle mühendislik fakültelerindeki ağır ders yükü, bitmek bilmeyen sınavlar ve projeler nedeniyle öğrencilerin bu sosyal aktivitelere zaman ayıramadığı yaygın bir şikayettir. Bir öğrenci bu durumu, "3. sınıftan sonra 30 metre uzaktan anca seyredersiniz o olanakları" şeklinde özetlemiştir. Okul yönetiminin bahar şenliklerini ücretli hale getirmesi (İTÜfest) veya iptal etmesi de sosyal yaşamı baltalayan bir faktör olarak görülmektedir. Ayrıca, erkek öğrenci yoğunluğu ve bunun yarattığı 'abazanlık' kültürü, esprili ama sıkça tekrarlanan bir eleştiri konusudur. Özetle, İTÜ kağıt üzerinde sosyal bir üniversite olsa da, pratikle bu potansiyeli kullanmak büyük ölçüde öğrencinin bölümüne ve zaman yönetimine bağlıdır.

İTÜ'nün teknolojik altyapısı, sahip olduğu ileri düzey imkanlar ile bu imkanların günlük işleyişe yansıtılamaması arasındaki büyük bir uçurumu sergilemektedir. Üniversite, Türkiye'nin ilk süper bilgisayarına, yüzlerce modern laboratuvara, uluslararası standartlarda akredite edilmiş programlara ve başarılı teknokentlere ev sahipliği yapmaktadır. Ancak öğrenci deneyimi açısından bakıldığında, teknolojik altyapı tam bir fiyaskodur. Yorumların odak noktasında, 'İTÜ Otomasyon Sistemi' (SİS veya yeni adıyla Kepler) bulunmaktadır. Bu sistemin, özellikle ders kayıt dönemlerinde sürekli çökmesi, öğrencileri saatlerce, hatta günlerce bilgisayar başında rehin bırakması ve büyük bir strese neden olması, yıllardır çözülemeyen kronik bir sorundur. Web sitelerinin kullanışsız ve güncel olmadığı, mobil uyumunun bulunmadığı ve temel işlemlerin bile eziyete dönüştüğü sıkça eleştirilmiştir. 2023'te bile yeni 'Kepler' sisteminin transkript göstermeme gibi temel fonksiyonlardan yoksun olması, bu 'teknik' üniversitenin teknoloji yönetimi konusundaki ironik başarısızlığını gözler önüne sermektedir.

İstanbul'da okumanın doğal bir sonucu olarak ulaşım, İTÜ öğrencileri için önemli bir mesele olarak öne çıkmaktadır. Yorumlarda, metro hattının doğrudan Ayazağa kampüsünün içine kadar gelmesi büyük bir avantaj olarak değerlendirilmektedir. Bu durumun, özellikle Maslak-Levent trafiğinden ve İstanbul'un genel ulaşım çilesinden kurtardığı vurgulanmıştır. Maçka, Gümüşsuyu ve Taşkışla gibi merkezi kampüslerin Taksim ve Beşiktaş'a yürüme mesafesinde olması da önemli bir olumlu nokta olarak belirtilmektedir. Ancak, fakültelerin farklı kampüslere dağılmış olması, özellikle ilk iki yıl ortak ders alan öğrenciler için ciddi bir zaman kaybı ve yorgunluk sebebidir. Bir öğrencinin gün içinde Maslak'tan Gümüşsuyu'na, oradan tekrar Maslak'a gitmek zorunda kalması gibi durumlar, ulaşımın eziyete dönüştüğünü göstermektedir. Ayrıca, şehir dışından gelen öğrenciler için İstanbul'da her gün en az 2 saat yol çekmenin hem maddi hem de manevi bir yük olduğu da sıkça dile getirilmiştir.

Yabancı dil eğitimi ve uluslararası fırsatlar, İTÜ'nün en çok eleştiri alan ve üzerinde reform yapması gerektiği düşünülen konuların başında gelmektedir. Yorumcuların büyük bir çoğunluğu, hazırlık okulunda verilen İngilizce eğitiminin yetersiz olduğu, öğrencilerin akıcı bir şekilde konuşma becerisi kazanamadan bölümlere geçtiği ve proficiency sınavının dili ölçmekte başarısız olduğu konusunda hemfikirdir. Bu durum, %100 İngilizce eğitim verilen bölümlerde ciddi sorunlara yol açmaktadır; zira hem öğrencilerin hem de bazı hocaların İngilizce seviyesinin yetersiz olduğu, derslerin verimsiz geçtiği ve eğitimin amacına ulaşmadığı belirtilmiştir. 2009'da %100 İngilizce programlara geçiş kararı, altyapı hazır olmadan alınmış aceleci bir adım olarak görülmüş ve tepki çekmiştir. Erasmus gibi uluslararası değişim programları bir fırsat olarak sunulsa da, bu programlara başvurunun meşakkatli olduğu ve hibe olanaklarının kısıtlı olduğu yönünde eleştiriler de mevcuttur. SUNY gibi çift diploma programları ise normal eğitimden farklı şartlara sahip olduğu için genel bir başarı ölçütü olarak kabul edilmemektedir.

İTÜ'deki yemek olanakları, öğrenciler tarafından yoğun bir şekilde eleştirilmektedir. Yemekhane yemeklerinin kalitesiz ve lezzetsiz olduğu, sürekli aynı tür yemeklerin çıktığı ('ıspanak ve mantar çorbası' gibi) ve öğlenden kalan yemeklerin akşam makarnayla karıştırılarak sunulduğu gibi ciddi şikayetler bulunmaktadır. 2015-2020 arası dönemde yemekhane fiyatlarının diğer devlet üniversitelerine göre pahalı olduğu ve yapılan zamların orantısız olduğu da vurgulanmıştır. Hafta sonu ve kahvaltı hizmetinin olmaması, özellikle yurtta kalan öğrenciler için büyük bir problemdir. Yemekhaneye alternatif olan özel işletmelerin (kantin, kafe vb.) ise fahiş fiyatlı olduğu ve öğrenci bütçesini aştığı genel bir kanıdır. 2019'da bu duruma karşı yapılan boykotlar, sorunun ne kadar yaygın olduğunu göstermiştir. Yorumlarda, okul yönetiminin bu temel ihtiyacı karşılama konusunda yetersiz ve umursamaz bir tavır sergilediği sıkça belirtilmiştir.

Barınma, İTÜ öğrencilerinin en temel ve en kronik sorunlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Yorumların neredeyse tamamı, yurt kapasitesinin öğrenci sayısının çok altında olduğu ve bu nedenle binlerce öğrencinin açıkta kaldığı yönündedir. Özellikle ara sınıflarda başvuran öğrencilerin yurt bulma şansının neredeyse hiç olmadığı, önceliğin sürekli yeni gelen öğrencilere verildiği belirtilmiştir. Okulunu uzatan veya hazırlığı atlayan başarılı öğrencilerin yurt haklarının iptal edilmesi gibi uygulamalar, adaletsiz olarak nitelendirilmiş ve sert bir dille eleştirilmiştir. Yurt ücretlerinin fahiş olduğu, devlet yurduna kıyasla çok pahalı olduğu ve yapılan zamların enflasyonun üzerinde olduğu da yaygın bir şikayettir. ODTÜ'nün barınma imkanlarıyla sık sık kıyaslanan İTÜ'nün, bu temel ihtiyacı karşılamada yetersiz kalması, öğrencilerin İstanbul gibi pahalı bir şehirde büyük bir mağduriyet yaşamasına neden olmaktadır.

İTÜ'nün imajı, köklü tarihi ve akademik prestiji ile güncel sorunları arasındaki bir gerilimle şekillenmektedir. 'Teknik Üniversite' denince akla ilk gelen kurum olması, 250 yıla yaklaşan geçmişi, ülkenin kalkınmasındaki rolü ve mezunlarının başarısı, ona sarsılmaz bir saygınlık kazandırmaktadır. Yorumcular, 'İTÜ'lü olmak ayrıcalıktır' ve 'mezun olduğunuzda gururunu yaşatan ilim irfan yuvası' gibi ifadelerle bu imajı sıkça pekiştirmiştir. Ancak, özellikle 2010 sonrası dönemde okulun siyasi iktidarla yakınlaşması, 'yandaş' olarak nitelendirilmesi, yönetimsel beceriksizlikler ve öğrenciye karşı olumsuz tavırlar bu imajı ciddi şekilde zedelemektedir. 'Asırlardır çağdaş, bir süredir yandaş' sloganı bu durumu özetler niteliktedir. ODTÜ ve Boğaziçi ile sürekli bir rekabet ve kıyaslama içinde olması da imajının önemli bir parçasıdır. Kısacası İTÜ, bir yandan Türkiye'nin en saygın mühendislik okulu markasını taşırken, diğer yandan 'içi boşaltılmış', 'çürümüş' ve 'ticarethaneye dönmüş' bir kurum olarak eleştirilmekte, bu da imajı hakkında çift yönlü bir algı yaratmaktadır.

İTÜ'deki idari personel ve bürokratik işleyiş, öğrencilerin neredeyse oybirliğiyle en çok şikayet ettiği konudur. Yorumlarda öğrenci işleri, otomasyon, yurt-burs ofisi gibi birimlerdeki memurların tutumu 'kraldan çok kralcı', 'öğrenci düşmanı', 'işi yokuşa süren' ve 'yardımcı olmaktan çok sorun çıkaran' olarak tanımlanmaktadır. Öğrenciler, en basit işlemler için bile (öğrenci belgesi, kayıt, harç vb.) oradan oraya koşturulduklarını, telefonlara cevap verilmediğini ve yüz yüze görüşmelerde kaba ve aşağılayıcı tavırlarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Bir öğrencinin yaşadığı trajikomik bir olayda, sağlık karnesi alabilmek için günlerce farklı kurumlara gönderilmesi ve her seferinde eksik bir bilgiyle geri çevrilmesi, sistemin ne kadar verimsiz ve öğrenciyi yıpratıcı olduğunu göstermektedir. Bu durum, üniversitenin köklü ve modern imajıyla taban tabana zıt bir 'devlet dairesi' zihniyetinin hakim olduğunu düşündürmektedir.

İş ve kariyer fırsatları, İTÜ'nün en güçlü ve en çok övülen yönü olarak öne çıkmaktadır. Yorumcuların neredeyse tamamı, 'İTÜ mezunu' etiketinin iş arama sürecinde büyük bir avantaj sağladığı, kapıları kolayca açtığı ve saygınlık kazandırdığı konusunda hemfikirdir. Özellikle mühendislik alanında, İTÜ diplomasının bir marka değeri taşıdığı ve işverenler tarafından 'kafasının çalıştığına' dair bir kanıt olarak görüldüğü belirtilmiştir. Birçok mezun, mülakatlarda İTÜ'lü olmaları sayesinde diğer adayların önüne geçtiğini ve rahatlıkla iş bulduğunu aktarmıştır. Okulun sanayi ile iç içe olması, Teknokent'lerin varlığı ve güçlü mezun ağı, öğrencilere daha okurken staj ve iş imkanı sunmaktadır. Ancak bu olumlu tablonun yanında, bazı eleştiriler de mevcuttur. Birkaç yorumcu, onca zorlu eğitime rağmen alınan mühendis maaşlarının tatmin edici olmadığını, harcanan emeğe değmediğini ve okulun vizyoner liderler yerine sadece iyi 'ara eleman' veya 'beyaz yakalı köle' yetiştirdiğini savunmuştur.

İstanbul'da öğrenci olmak, İTÜ hakkındaki yorumlarda hem büyük bir avantaj hem de önemli bir zorluk olarak iki farklı şekilde ele alınmaktadır. Şehrin sunduğu geniş staj ve iş imkanları, kültürel ve sosyal çeşitlilik, İTÜ'de okumayı eşsiz kılan faktörler olarak görülmektedir. Bir yorumcu bu durumu, "derede boğulacağınıza okyanusta boğulursunuz daha iyi" diyerek özetlemiştir. İstanbul'un 18 yaşında mücadele edilmesi gereken bir 'bölüm sonu canavarı' olması, kişiyi hayata erken hazırlayan bir deneyim olarak değerlendirilmektedir. Diğer yandan, İstanbul'un stresi, pahalılığı, her gün çekilen en az 2 saatlik yol ve siyasi çıkar grupları tarafından parsellenmiş kamusal alanları, öğrencilik hayatını bir boğuşmaya çevirmektedir. Özellikle şehir dışından gelen ve maddi durumu iyi olmayan öğrenciler için İstanbul'da yaşamanın büyük bir maliyet ve stres kaynağı olduğu, bu nedenle ODTÜ gibi Ankara'da, daha sakin ve ekonomik bir şehirde okumanın daha mantıklı olabileceği sıkça dile getirilmiştir.