BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ

Üniversitenin adalet ve eşitlik anlayışı, en derin ve çelişkili yorumların merkezinde yer almaktadır. Özellikle 2016 öncesi dönemde Boğaziçi, başörtüsü yasağını uygulamayarak, farklı siyasi ve cinsel yönelimlere sahip grupların bir arada barış içinde var olabildiği, Türkiye için örnek bir özgürlük ve hoşgörü adası olarak tasvir edilmektedir. Ancak kayyum rektörlerin atanmasıyla birlikte bu tablo tamamen tersine dönmüştür. Yorumcular, bu yeni dönemde üniversitenin en temel demokratik hakkı olan kendi yöneticisini seçme iradesinin gasp edildiğini, liyakatin yok sayıldığını ve siyasi baskının kurumsallaştığını sert bir dille eleştirmektedir. Öğrenciler ve akademisyenler, kendilerine 'terörist', 'vatan haini' gibi yaftalar yapıştırılarak sistematik bir adaletsizliğe maruz bırakıldıklarını ifade etmektedir. Ayrıca, kampüs içi taciz iddialarının ele alınış biçimi ve 'ifşa kültürü' de adalet mekanizmalarının sağlıklı işlemediği yönündeki eleştirileri güçlendirmektedir.

Akademik kadro ve eğitim kalitesi, üniversite hakkındaki en çelişkili ve zamanla en çok değişen yorumları barındırmaktadır. Erken dönemlerde ve genel olarak, hocaların çoğunun yurt dışında (özellikle ABD ve Batı Avrupa) doktora yapmış, alanında yetkin, vizyoner ve öğrenci dostu olduğu vurgulanarak bu durum, okulun en önemli artılarından biri olarak görülmektedir. Özellikle sosyal bilimler ve temel bilimlerdeki bazı hocalar efsanevi olarak nitelendirilmektedir. Ancak, özellikle 2010 sonrası ve kayyum atamalarıyla birlikte bu algı ciddi şekilde sarsılmıştır. Değerli hocaların özel üniversitelere geçtiği veya emekli olduğu, yerlerine liyakatsiz ve siyasi atamaların yapıldığı yönünde yoğun eleştiriler bulunmaktadır. Melih Bulu'nun intihalli tezlerinin bu üniversitede kabul edilmiş olması, akademik etiğe dair ciddi bir yara olarak sıkça dile getirilmiştir. Mühendislik eğitiminin teknik üniversitelere kıyasla fazla teorik kalması ise yıllardır süregelen bir tartışma konusudur. Sonuç olarak, Boğaziçi bir zamanlar akademik kadrosuyla rakipsiz görülürken, günümüzde bu özelliğini büyük ölçüde yitirdiği ve kalitenin düştüğü yönündeki görüşler ağır basmaktadır.

Üniversite, burs ve maddi destek olanakları açısından oldukça cömert ve öğrenci dostu bir kurum olarak değerlendirilmektedir. Özellikle ihtiyacı olan öğrencilere yönelik yemek, kitap ve nakit bursu gibi imkanlar sunması takdir toplamaktadır. Bir yoruma göre, lisans öğrencilerinin yarısına yakınının bir tür burs aldığı belirtilerek, bu alanda Türkiye'deki en iyi devlet üniversitesi olduğu vurgulanır. Ancak, son dönemlerdeki ekonomik kriz ve artan hayat pahalılığı karşısında bu desteklerin yeterliliği ve yeni yönetimle birlikte bu politikaların sürdürülüp sürdürülmeyeceği bir endişe kaynağıdır.

Derslerle ilgili yorumlar, özellikle seçmeli derslerin çeşitliliği ve kalitesi konusunda oldukça olumludur. Film, müzik, kültür, sanat ve dil gibi alanlarda sunulan derslerin öğrencilerin ufkunu açtığı ve bu dersleri veren hocaların çok beğenildiği sıkça vurgulanır. Ancak, ders kayıt süreci (registration) tam bir kabus olarak nitelendirilmektedir. Sistem çökmesi, kota sorunları, zorunlu dersleri bile alamama ve hocalardan 'consent' (onay) almanın zorluğu gibi konular, hemen her dönem tekrarlanan kronik şikayetlerdir. Pandemi dönemindeki online derslerin ise iş yükünü aşırı artırdığı ve hocaların öğrencilerin durumunu göz ardı ettiği yönünde ciddi eleştiriler mevcuttur. Son dönemlerde, bazı hocaların ders açmasının keyfi olarak engellenmesi gibi siyasi müdahaleler de derslerle ilgili olumsuzluklara eklenmiştir.

Güvenlik ve denetim anlayışı, üniversitenin siyasi atmosferiyle paralel olarak dramatik bir değişim göstermiştir. 2016 öncesi dönemde Boğaziçi, kapılarında kimlik kontrolü dahi yapılmayan, herkesin rahatça girip çıkabildiği, polisin ve baskının olmadığı bir özgürlük alanı olarak tanımlanmaktadır. Bu durum, okulun en önemli ve özlenen özelliklerinden biridir. Ancak kayyum atamaları sonrası bu tablo tamamen tersine dönmüştür. Yorumlarda, kampüsün sürekli polis, TOMA ve çevik kuvvet ablukası altında olduğu, adeta bir hapishaneye çevrildiği, öğrencilerin sürekli fişlendiği ve en ufak eylemlerine bile orantısız güçle müdahale edildiği belirtilmektedir. Güvenliğin, öğrencileri korumak yerine onları baskılamak için bir araç olarak kullanıldığı, geçmişteki özgür ve güvenli ortamın tamamen yok edildiği yönünde güçlü bir kanı hakimdir.

Kampüs yapısı, üniversitenin en çok övülen ve aynı zamanda en çok tartışılan yönlerinden biridir. Özellikle Güney Kampüs, tarihi binaları, boğaz manzarası, yemyeşil çimleri ve atmosferiyle 'cennetten bir köşe', 'dünyanın en güzel kampüsü' gibi ifadelerle betimlenir ve okulun en büyük cazibe merkezi olarak görülür. Ancak bu büyüleyici tablonun yanında, Kuzey ve Hisar kampüslerinin mimari olarak 'devlet dairesi gibi' çirkin ve ruhsuz bulunması sıkça dile getirilen bir tezatlıktır. Kilyos'taki Sarıtepe Kampüsü ise hazırlık öğrencileri için bir 'sürgün yeri' olarak görülür. Son yıllarda, özellikle kayyum yönetiminin atanmasıyla birlikte kampüsün doğal ve tarihi dokusuna müdahale edildiği, güney çimlerinin bile tehdit altında olduğu, yeni binalar ve hatta bir cami inşaatıyla özgün yapısının bozulduğu yönünde ciddi endişeler ve eleştiriler bulunmaktadır. Kampüsün artan öğrenci sayısını kaldıramadığı da önemli bir şikayet konusudur.

Kampüs içi ulaşımda ana gündem maddesi, özellikle Kuzey, Güney ve Hisar kampüsleri arasında hizmet veren shuttle (servis) araçlarıdır. Yıllar içinde bu hizmetin ücretsiz hale getirilmesi öğrenciler tarafından büyük bir memnuniyetle karşılanmıştır. Ancak, shuttle'ların özellikle ders geçiş saatlerinde aşırı kalabalık olması ve öğrencilerin medeniyet dışı bir şekilde servise binme yarışı, kronik bir şikayet konusudur. Ayrıca, Uçaksavar gibi bazı kampüslere shuttle hizmetinin olmaması da bir eksiklik olarak belirtilmiştir. Son dönemde geliştirilen araç takip sistemi ise olumlu bir gelişme olarak not edilmiştir.

Boğaziçi Üniversitesi, siyasi olaylar ve öğrenci hareketleri açısından Türkiye'nin en dinamik ve sembolik kurumlarından biridir. Yorumlar, üniversitenin tarihsel olarak liberal ve özgürlükçü bir siyasi iklime sahip olduğunu, farklı görüşlerin çatışmadan bir arada var olabildiğini göstermektedir. Ancak bu 'tarafsız' duruş, özellikle 2000'li yıllarda bazı akademisyenlerin 'Yetmez ama Evet' gibi siyasi süreçlere destek vermesiyle 'siyasal İslam'a hizmet etmekle' eleştirilmiştir. 2016'dan sonraki 'kayyum rektör' atamaları, üniversiteyi tarihinin en büyük siyasi krizine sokmuştur. Bu dönemde başlayan ve aylarca süren protestolar, öğrenciler ve akademisyenler tarafından 'demokrasi ve özerklik direnişi' olarak görülürken, iktidar ve destekçileri tarafından 'terör eylemi' ve 'dış mihrakların oyunu' olarak nitelendirilmiştir. Kâbe'ye saygısızlık, PKK ve DHKP-C gibi örgütlerin adının karışması, protestoların amacını saptırmış ve toplumsal desteği azaltmıştır. Sonuç olarak, bir zamanlar siyasi hoşgörünün kalesi olan Boğaziçi, bugün doğrudan siyasi bir mücadelenin ve kutuplaşmanın merkez üssü haline gelmiştir.

Sosyal yaşam, Boğaziçi Üniversitesi'nin en çok övülen, kimliğini ve ruhunu oluşturan en temel unsurdur. Yorumlar, üniversitenin sadece akademik bir kurum olmadığını, aynı zamanda öğrencilerin kendilerini keşfettiği, farklı insanlarla tanıştığı, sanatsal ve kültürel faaliyetlerle zenginleştiği dinamik bir yaşam alanı olduğunu vurgular. Özellikle öğrenci kulüpleri 'olağanüstü' ve 'şirket gibi profesyonel' olarak nitelendirilir; dans, müzik, dağcılık, sinema gibi çok çeşitli alanlarda öğrencilere eşsiz deneyimler sunduğu belirtilir. Güney Kampüs çimleri, 'Manzara' ve 'Petek' gibi mekanlar, sosyal hayatın kalbi olarak tasvir edilir. Ancak, özellikle son yıllarda okul yönetiminin partileri yasaklaması, kulüp odalarına el koyması ve alkol yasağı gibi uygulamalarla bu canlı sosyal ortamı bilinçli olarak baltaladığı ve okulun eski ruhunu kaybetmeye başladığı yönünde ciddi endişeler ve eleştiriler de mevcuttur.

Üniversitenin teknolojik altyapısı, özellikle internet bağlantısı ve kayıt sistemleri (ÖBİKAS/BUIS) konusunda sürekli eleştirilmektedir. Yorumcular, internetin yurtlarda ve kampüs genelinde 'insanı 10 sene öncesine götürecek kadar' yavaş ve sorunlu olduğunu, DC++, torrent gibi birçok portun kapalı olduğunu ve bunun akademik çalışmaları bile engellediğini belirtmektedir. Ders kayıt sisteminin her dönem başında çökmesi ise adeta bir 'gelenek' halini almıştır. Diğer yandan, okulun web sitesinin kullanışsız ve eski olduğu eleştirileri de mevcuttur. Bu genel olumsuz tabloya karşın, ana router'ın yenilenmesi, yeni bir firewall sistemi kurulması ve laboratuvarlardaki bazı iyileştirmeler gibi olumlu adımlar atıldığı da ifade edilmektedir.

Kampüse ulaşım, özellikle M6 metro hattının açılmasıyla birlikte önemli ölçüde kolaylaşmış ve olumlu bir gelişme olarak görülmüştür. Okulun merkezi konumu (Etiler, Bebek, Levent'e yakınlığı) büyük bir avantaj olarak değerlendirilmektedir. Ancak, Kilyos'taki hazırlık kampüsüne ulaşım, yıllardır süregelen ve çözülemeyen büyük bir sorundur. Öğrenciler, yetersiz ve sonradan ücretli hale getirilen servisler veya uzun süren İETT otobüsü yolculukları nedeniyle mağduriyet yaşamıştır. Bu durum, hazırlık öğrencilerinin kampüs hayatından ve sosyal etkinliklerden kopmasına neden olan temel faktörlerden biri olarak öne çıkmaktadır.

Boğaziçi, uluslararası fırsatlar ve yabancı dil eğitimi konusunda parlak ve tartışmalı bir tablo çizmektedir. Üniversitenin, özellikle ABD ve Avrupa'daki prestijli okullarla yaptığı değişim programları (Erasmus vb.) ve mezunlarının bu okullara yüksek lisans/doktora için kolayca kabul alması en çok övülen yönlerinden biridir. Okulun İngilizce eğitim vermesi, bu uluslararası başarının temel anahtarı olarak görülür. Ancak, bu İngilizce eğitimin niteliği yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. Birçok yorumcu, öğrencilerin ve hatta bazı hocaların İngilizce seviyesinin yetersiz olduğunu, derslerin 'Türkilizce' işlendiğini ve öğrencilerin İngilizce bilmeden mezun olabildiğini iddia etmektedir. Hazırlık okulunun (YADYOK) öğrencileri yeterince hazırlayamadığı ve sınav sisteminin (BUEPT) sorunlu olduğu da sıkça dile getirilen eleştirilerdir. Sosyal bilimler gibi alanlarda eğitimin tamamen İngilizce yapılmasının pedagojik olarak yanlış olduğu ve öğrenciyi kendi kültürüne yabancılaştırdığı da önemli bir eleştiri noktasıdır.

Yemekhane, üniversite yaşamının en temel ve en çok tartışılan konularından biridir. Yorumların ortak noktası, yemek fiyatlarının son derece ucuz olduğudur. Özellikle 2012'de öğün fiyatının 1.5 TL'ye, kahvaltının ise 1 TL'ye düşürülmesi büyük bir memnuniyet yaratmıştır. Ancak bu ucuzluğun karşılığında yemeklerin kalitesinin çok düşük, hatta 'rezil' olduğu yönünde yaygın bir şikayet vardır. Çorbadan hamam böceği çıkması gibi iğrenç olayların yaşandığı dahi iddia edilmiştir. Yemekhane önündeki uzun kuyruklar da kronik bir sorundur. Öğrencilerin yemek fiyatları ve kalitesi üzerine yaptığı protestolar, okul tarihinde önemli bir yer tutar. Sonuç olarak, yemekhane ucuzluğuyla bir nimet, kalitesizliğiyle ise bir çile olarak görülmektedir.

Barınma, özellikle 2020 sonrası dönemde Boğaziçi Üniversitesi'nin en kronik ve en sancılı sorunu haline gelmiştir. Öncesinde yurtların karma olması, Kilyos'taki yurtların sosyal ortamı gibi konular olumlu veya nötr bir şekilde tartışılırken, son yıllarda tam bir kriz yaşandığı görülmektedir. Yorumlar, yurt kapasitesinin artan öğrenci sayısına kesinlikle yetmediğini, binlerce öğrencinin açıkta kaldığını vurgulamaktadır. Özellikle depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle kapatılan yurtlar ve hazırlık kampüsünün taşınmasıyla ortaya çıkan plansızlık, öğrencileri İstanbul'un fahiş kiraları karşısında çaresiz bırakmıştır. Mevcut yurtların ise 'ahırdan bozma', 8-15 kişilik odalara sahip, hijyen ve güvenlik sorunlarının yaşandığı yerler olduğu belirtilmektedir. Bu durum, pek çok yorumcu tarafından öğrencilerin eğitim hayatını sabote etmeye yönelik kasıtlı bir politika olarak değerlendirilmektedir.

Boğaziçi Üniversitesi'nin imajı, Türkiye'deki en kutuplaşmış ve çelişkili algıları barındıran konudur. Bir yanda, 'Türkiye'nin en iyi üniversitesi', 'uluslararası bir marka', 'özgürlük ve aydınlanma kalesi' gibi son derece olumlu ve prestijli bir imaj vardır. Mezun olmanın bir 'ayrıcalık' olduğu, diplomasının iş hayatında kapıları açtığı ve mezunlarının toplumda saygın bir yer edindiği genel bir kanıdır. Diğer yanda ise, özellikle son yıllardaki siyasi gerilimlerle birlikte, 'cumhuriyet düşmanı', 'terörist yuvası', 'Amerikan misyoner okulu', 'halktan kopuk elitist bir fanus' ve 'vatan haini yetiştiren kurum' gibi çok sert ve olumsuz yaftalamalarla karşı karşıyadır. Bu zıt imajlar, üniversitenin hem savunduğu liberal değerler hem de siyasi iktidarla yaşadığı çatışmaların bir yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Kısacası Boğaziçi, kimine göre bir gurur kaynağı, kimine göre ise bir 'milli güvenlik sorunu'dur.

İdari personel hakkındaki yorumlar ezici bir çoğunlukla olumsuzdur. Öğrenci işleri, yurt müdürlükleri ve diğer idari birimlerde çalışan personelin genel olarak suratsız, ilgisiz, bürokratik, aşağılayıcı ve 'sanki Boğaziçi'nin sahibiymiş gibi' davrandığı yönünde çok sayıda şikayet bulunmaktadır. Öğrenciler, en basit bir belge almak için bile saatlerce uğraştıklarını, sorularına cevap alamadıklarını ve sürekli olarak zorluk çıkarıldığını belirtmektedir. Bu durum, 'klasik devlet memuru zihniyeti' olarak tanımlanmakta ve üniversitenin genel kalitesine gölge düşüren önemli bir sorun olarak görülmektedir. Buna karşın, özellikle Fen-Edebiyat Fakültesi sekreterliği gibi, işini özveriyle yapan ve öğrenciye yardımcı olan birkaç birim ise istisnai olarak övgü almıştır.

Mezunlarına sunduğu iş ve kariyer fırsatları, Boğaziçi'nin en güçlü ve en çok vurgulanan özelliklerinden biridir. Yorumcuların neredeyse tamamı, Boğaziçi diplomasının özel sektörde, özellikle çok uluslu şirketlerde (P&G, Unilever, McKinsey vb.) ve finans sektöründe 'altın bilet' niteliği taşıdığı konusunda hemfikirdir. Okulun güçlü mezun ağı (network) ve marka değeri, öğrencilere staj ve iş bulma konusunda büyük avantajlar sağlamaktadır. Özellikle işletme ve ekonomi gibi bölümlerden mezun olanların doğrudan yönetici pozisyonlarına yöneldiği genel bir kanıdır. Ancak bu parlak tablonun bir de eleştirilen yönü vardır: Mühendislik mezunlarının teknik alanlar yerine pazarlama ve yöneticilik gibi 'mühendislikle alakasız' işlere yönelmesi, 'ülkeye katma değer yaratmadıkları' gerekçesiyle eleştirilmektedir. Ayrıca, Boğaziçi mezunu olmanın iş garantisi anlamına gelmediği, bazı mezunların da işsiz kalabildiği ve 'herkesin CEO olmadığı' da hatırlatılmaktadır.

İstanbul'da ve özellikle Boğaz'a nazır, Bebek ve Etiler gibi prestijli semtlerin yanı başında konumlanması, üniversitenin en büyük avantajlarından biri olarak görülmektedir. Bu konum, öğrencilere zengin bir sosyal ve kültürel yaşam imkanı sunmaktadır. Ancak, bu avantajın bir de olumsuz yüzü vardır: hayat pahalılığı. Özellikle Hisarüstü ve çevresindeki fahiş kira fiyatları, öğrencilerin en büyük sorunlarından biridir. Yurt imkanlarının kısıtlı olmasıyla birleşen bu durum, pek çok öğrencinin barınma krizi yaşamasına ve okul hayatının zorlaşmasına neden olmaktadır.